Poznawanie i diagnozowanie
Kiedy potraktuje się proces diagnozowania jako ścieżkę wiodącą do poznania osoby, wtedy jest jasne, że nie chodzi tylko o wyszukanie czy nazwanie objawów i skarg pacjenta, ale o zbudowanie podstawy do zrozumienia pacjenta, a także, co przez objawy jest wyrażane. Krzysztof Klajs „Poznawanie pacjenta w psychoterapii ericskonowskiej”.
Diagnoza- rozpoznanie czy poznanie?
Pojęcie diagnozy pochodzi z nauk medycznych i oznacza rozpoznanie. Lekarz zazwyczaj w sposób automatyczny, rutynowy, kierując się algorytmem stawia rozpoznanie i określa metody leczenia. Umiejętność prowadzenia rozmowy polega na zdolności do wczucia się w świat pacjenta, jego doświadczeń, obaw, cierpienia. Pierwszym celem diagnosty powinno być nawiązanie kontaktu i znalezienie wspólnego języka. W wyniku pierwszej rozmowy diagnostycznej powinniśmy ustalić główny powód szukania pomocy. Dlatego najczęściej rozmowa z psychologiem zaczyna się od pytania: co Pana/Panią tu sprowadza? Co się zdarzyło w Pana/Pani życiu, że zdecydował/a się Pan/Pani szukać pomocy? Pytania takie dają możliwość nawiązania kontaktu i przełamania oporu i wstydu, które mogą towarzyszyć pierwszej wizycie u specjalisty. Dopiero wtedy diagnosta może zaplanować badanie psychologiczne z użyciem testów.
Czym jest test psychologiczny ?
W Polsce adaptacją, normalizacją, publikacją i dystrybucją testów zajmuje się Pracowania Testów Psychologicznych działająca przy Polskim Towarzystwie Psychologicznym. Do zakupu i przeprowadzania testów upoważnione są osoby posiadające dyplom psychologa, a do przeprowadzania części metod, jak na przykład kwestionariusza MMPI-II, wskazane jest odbycie dodatkowego przeszkolenia. Tylko narzędzia zakupione w Pracowni są oryginalne, legalne i mają polskie normy – a więc są przystosowane do użytku w polskiej populacji pacjentów.
Kto może postawić diagnozę?
Diagnozę psychologiczną może postawić wyłącznie psycholog, absolwent pięcioletnich studiów magisterskich. Najczęściej jest on też specjalistą psychologii klinicznej, co oznacza, że oprócz studiów odbył 4 letnią specjalizację i zdał egzamin państwowy. Decydując się na badanie psychologiczne warto sprawdzić, czy diagnosta posiada konieczne uprawnienia, przestrzega Standardów Diagnozy Psychologicznej opublikowanych przez PTP i czy posługuje się oryginalnymi narzędziami.
Diagnoza i co dalej?
Poznawanie pacjentka jest fascynująca podróżą, której celem jest zmiana lub odzyskanie zdrowia. W psychoterapii diagnoza jest nie tylko punktem wyjścia, zbiorem informacji o pacjencie i jego objawach, ale także wpisanym w proces zmiany elementem stałej refleksji terapeuty. Nie ma skutecznej psychoterapii bez diagnozy deficytów, zasobów i mechanizmów psychologicznych. Z kolei diagnoza, która nie służy zmianie a tym samym poprawie funkcjonowanie i samopoczucia klienta nie ma sensu i jest jedynie pustym, czasem medykalizującym i stygmatyzującym określeniem. Podstawowym pytaniem, na które powinno odpowiadać badanie psychologiczne jest: czy psychoterapia jest zalecaną formą pomocy? Jeżeli tak to jaka? Jakie zmiany są pożądane, a jakie możliwe? Jeżeli diagnosta uważnie słucha swojego klienta, przeprowadza rzetelny proces diagnostyczny w oparciu o aktualną wiedzę naukową i rekomendowane testy, może bardziej świadomie i rzetelnie towarzyszyć klientowi na drodze do zmiany.